Spondylolisthesis

Wanneer een wervel iets verschuift

Spondylolisthesis betekent letterlijk ‘het glijden van een wervel’.
Het is een aandoening waarbij één wervel iets naar voren verschuift ten opzichte van de onderliggende wervel.
De meest voorkomende plek is laag in de rug, meestal tussen de vierde en vijfde lendenwervel (L4-L5) of tussen de vijfde wervel en het heiligbeen (L5-S1).

Zo’n verschuiving kan klein en onschuldig zijn, maar ook leiden tot rugpijn, stijfheid of uitstraling in de benen.
Hoe ernstig de klachten zijn, hangt niet alleen af van de mate van verschuiving maar vooral van de stabiliteit van de omliggende structuren.

Wat gebeurt er precies bij spondylolisthesis?

De wervelkolom bestaat uit een keten van wervels die samen een sterk maar flexibel geheel vormen.
Tussen elke wervel ligt een tussenwervelschijf die schokken opvangt, en aan de achterkant zitten de facetgewrichten die beweging sturen.
Wanneer een of beide wervelbogen beschadigd zijn of wanneer het gewricht verslapt, kan de bovenliggende wervel iets naar voren glijden.

Dit kan op zichzelf weinig betekenen, maar wanneer de stabiliteit afneemt, kan het omliggende zenuwweefsel geprikkeld raken.
Dat veroorzaakt pijn of een zwaar, vermoeid gevoel in de rug of benen.

Verschillende typen spondylolisthesis

Er bestaan meerdere vormen van spondylolisthesis. De drie belangrijkste zijn:

  1. Isthmische spondylolisthesis
    Deze vorm ontstaat na een spondylolyse – een klein scheurtje in de wervelboog.
    Wanneer het scheurtje aan beide kanten voorkomt, verliest de wervel steun en kan hij naar voren glijden.
    Dit is de meest voorkomende variant bij jonge sporters.
  2. Degeneratieve spondylolisthesis
    Bij volwassenen en ouderen is slijtage van de tussenwervelschijf en de facetgewrichten de oorzaak.
    Door het dunner worden van de discus en verslapping van het kapsel ontstaat geleidelijk meer beweeglijkheid.
  3. Traumatische of aangeboren vorm
    Zeldzamer, maar mogelijk door een breuk, misvorming of operatie.

Hoe vaak komt het voor?

Onderzoek toont dat lichte vormen voorkomen bij 5 tot 10 procent van de bevolking, vaak zonder dat men het weet.
Bij sporters en mensen met een spondylolyse komt het vaker voor.
Bij ouderen zien we het als onderdeel van natuurlijke slijtage van de wervelkolom.

Symptomen van spondylolisthesis

De klachten verschillen sterk per persoon.
Sommigen hebben een duidelijke verschuiving maar geen pijn, terwijl anderen bij een minimale verschuiving juist veel last ervaren.

Typische signalen zijn:

  • zeurende pijn laag in de rug
  • stijfheid bij opstaan of bukken
  • pijn bij achteroverbuigen of lang staan
  • uitstraling naar bil of been (zonder tinteling of verlamming)
  • vermoeidheid of instabiliteitsgevoel in de onderrug

Bij meer uitgesproken vormen kan zenuwdruk optreden, met tintelingen of krachtsverlies in de benen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt gesteld op basis van lichamelijk onderzoek en beeldvorming.
Tijdens het onderzoek controleert de therapeut de beweeglijkheid, spierspanning en eventuele zenuwprikkeling.

Beeldvorming kan bestaan uit:

  • Röntgenfoto: laat de verschuiving duidelijk zien in zijaanzicht.
  • MRI-scan: toont of er druk is op zenuwweefsel en hoe de tussenwervelschijf en gewrichten eruitzien.
  • CT-scan: geeft meer detail van botstructuren.

De graad van verschuiving wordt meestal uitgedrukt in vier klassen (graad I tot IV).
Bij graad I is de verschuiving klein (minder dan 25 procent van de wervelbreedte) en meestal goed behandelbaar met conservatieve therapie.

Waarom ontstaat spondylolisthesis?

De onderliggende oorzaken verschillen per leeftijd:

  • bij jongeren door overbelasting of herhaalde extensie (zoals bij turnen of voetbal)
  • bij volwassenen door slijtage van tussenwervelschijf en gewrichten
  • bij ouderen door botontkalking en verminderde stabiliteit

Ook erfelijke aanleg en bouw van de wervelkolom spelen een rol.
Mensen met een holle onderrug (hyperlordose) of zwakke rompspieren hebben meer kans op verschuiving.

Behandeling van spondylolisthesis bij MoveWell

Het doel van de behandeling is het herstellen van stabiliteit, verminderen van pijn en verbeteren van functie.
In de meeste gevallen is een operatie niet nodig.

  1. Chiropractie en mobilisatie
    De chiropractor richt zich op het herstellen van soepele beweging in de segmenten boven en onder de verschoven wervel.
    Door gecontroleerde correcties vermindert de lokale spanning en krijgt het zenuwstelsel een rustiger signaal.
    Hierdoor neemt de pijn af en wordt het bewegingspatroon evenwichtiger.
  2. Fysiotherapie en stabilisatietraining
    De fysiotherapeut versterkt de diepe rompspieren en leert gecontroleerde bewegingen zonder overbelasting.
    Een sterke kern is essentieel om verdere verschuiving te voorkomen.
  3. Houdings- en bewegingsadvies
    Het leren verdelen van belasting in het dagelijks leven, bijvoorbeeld bij tillen of staan, helpt om terugkerende klachten te voorkomen.
  4. Leefstijl en herstel
    Goede slaap, anti-inflammatoire voeding en regelmatig bewegen dragen bij aan herstel van weefsel en controle van ontstekingsprocessen.

Hoe lang duurt herstel?

Bij lichte tot matige vormen duurt herstel doorgaans drie tot zes maanden.
Het bot zelf verandert niet, maar het lichaam past zich aan door sterkere spieren en betere coördinatie.
Veel patiënten ervaren binnen enkele weken duidelijke verbetering wanneer zij actief aan het programma deelnemen.

Wanneer is een operatie nodig?

Een operatie is alleen nodig bij ernstige vormen met duidelijke zenuwdruk, verlamming of als conservatieve therapie geen effect heeft.
De ingreep stabiliseert de wervel met schroeven of een fusie, maar dat is zelden noodzakelijk.
De meeste mensen herstellen goed zonder operatie, mits de belasting in balans blijft.

Prognose

Met een actieve aanpak kunnen de meeste mensen met spondylolisthesis weer normaal functioneren.
Sporten, werken en bewegen blijven mogelijk zolang stabiliteit en spierkracht worden onderhouden.
Regelmatige oefentherapie en chiropractische nazorg houden de rug sterk en soepel.

Het doel is niet alleen pijnvrij zijn, maar ook vertrouwen krijgen in beweging.

Wetenschappelijke inzichten

Onderzoek toont dat patiënten met milde spondylolisthesis vaak beter herstellen met gerichte oefentherapie dan met rust alleen.
MRI-onderzoek laat zien dat spierkracht in de diepe rompspieren een directe invloed heeft op de stabiliteit van het wervelsegment.
Daarnaast blijkt dat chiropractische correcties en core-training samen leiden tot snellere afname van pijn en verbeterde functie.

Langdurig zitten, weinig beweging en angst om te bewegen zijn juist factoren die herstel vertragen.
Actieve revalidatie heeft dus de voorkeur boven afwachten.

Preventie

Sterke rompspieren, goede houding en regelmatige beweging zijn de beste bescherming tegen spondylolisthesis.
Vermijd langdurig hol trekken van de rug, train gecontroleerd en bouw belasting langzaam op.
Bij sporten met veel rotatie of strekbewegingen (zoals turnen, hockey, tennis) is preventieve stabiliteitstraining belangrijk.

Conclusie

Spondylolisthesis is een teken van verminderde stabiliteit, niet per se van schade.
De rug kan zich uitstekend aanpassen wanneer kracht, coördinatie en beweging worden hersteld.
Bij MoveWell combineren we chiropractie, fysiotherapie en educatie om dat proces actief te begeleiden.

Door te begrijpen hoe de rug werkt, bouw je niet alleen aan herstel, maar ook aan vertrouwen in bewegen.

Welke specialisten kunnen u met bij acute of chronische pijn helpen?

Jarco Schol

Chiropractor

Tijn Kooren

Chiropractor

Desiree Griesel

Chiropractor

Sten Hofstad

Chiropractor

Veelgestelde vragen (FAQ)

  1. Kan spondylolisthesis vanzelf herstellen?
    De verschuiving zelf verdwijnt niet, maar klachten kunnen volledig verdwijnen met training en therapie.
  2. Is het gevaarlijk als een wervel verschoven is?
    Niet per se. De meeste verschuivingen zijn klein en stabiel. De ernst hangt af van pijn en functie, niet alleen van het beeld.
  3. Kan ik blijven sporten met spondylolisthesis?
    Ja, zodra de stabiliteit is hersteld. Zwemmen, wandelen en gecontroleerde krachttraining zijn uitstekend.
  4. Hoe weet ik of ik een verschuiving heb?
    Rugpijn bij achteroverbuigen of lang staan kan wijzen op instabiliteit. Een röntgenfoto geeft zekerheid.
  5. Helpt een korset?
    Alleen tijdelijk in de beginfase bij acute pijn. Langdurig dragen verzwakt de spieren.
  6. Wat doet chiropractie bij spondylolisthesis?
    Chiropractie verbetert de bewegingsbalans van de omliggende wervels, vermindert druk en ondersteunt neuromusculaire controle.

Wilt u een afspraak maken bij MoveWell Chiropractie Hilversum?