Pijneducatie en hersenonderzoek

Wat we leren van de hersenen over pijn, herstel en gedrag

Waarom heeft de één langdurige pijn terwijl een ander snel herstelt, zelfs bij vergelijkbare schade?
Die vraag houdt wetenschappers al decennia bezig.
Het antwoord blijkt steeds vaker te liggen in de hersenen zelf.

Pijn is geen simpel alarmsignaal dat rechtstreeks uit het lichaam komt.
Het is een interpretatie van het brein.
Dat brein beslist op basis van context, emotie, ervaring en verwachting of iets “gevaarlijk” is.

De laatste twintig jaar heeft hersenonderzoek enorme vooruitgang geboekt in het begrijpen van pijn.
Met behulp van functionele MRI (fMRI) en andere beeldvormende technieken kunnen onderzoekers letterlijk zien hoe pijn wordt verwerkt, en hoe educatie en training die hersenactiviteit veranderen.

Bij MoveWell vertalen we die kennis naar de praktijk: pijneducatie als therapie voor het brein.
Want wie begrijpt wat pijn is, leert zijn lichaam weer vertrouwen.

Afspraak maken

Wat hersenonderzoek laat zien

Wanneer iemand pijn ervaart, lichten specifieke gebieden in de hersenen op: de insula, de anterior cingulate cortex, de thalamus en de somatosensorische schors.
Samen vormen ze wat neurowetenschappers het “pijnnetwerk” noemen.
Dat netwerk verwerkt niet alleen fysieke prikkels, maar ook emoties, herinneringen en verwachtingen.

Bij langdurige pijn blijkt dat netwerk anders te functioneren.
De verbindingen worden sterker, de drempel om te reageren lager.
Het brein raakt als het ware “afgesteld op gevaar”.

Een fMRI laat dan zien dat niet alleen de pijngebieden actief zijn, maar ook hersengebieden die te maken hebben met angst en aandacht.
Pijn wordt niet alleen gevoeld, maar ook verwacht.

Dat verklaart waarom iemand pijn kan ervaren zonder dat er weefselschade is, en waarom geruststelling of begrip soms meer effect heeft dan een injectie of operatie.

Pijn is een leerproces

Pijn is niet alleen een signaal, maar ook een vorm van leren.
Het brein onthoudt situaties waarin pijn is opgetreden, zodat het die in de toekomst kan vermijden.
Dat is evolutionair nuttig — maar bij chronische pijn kan dit leerproces ontsporen.

Wanneer pijn langdurig aanwezig blijft, leert het brein dat pijn “normaal” is.
Zelfs na genezing blijven zenuwcellen in dat patroon vuren.
Het brein raakt als het ware getraind in pijn.

Pijneducatie probeert dat leerproces te doorbreken.
Door te begrijpen dat pijn niet altijd schade betekent, vermindert de dreiging.
Dat verlaagt de activiteit in angst- en waarschuwingscentra in de hersenen, zoals de amygdala.

Het resultaat: het brein leert opnieuw dat bewegen veilig is.

Hoe educatie hersenactiviteit verandert

Verschillende studies tonen aan dat pijneducatie daadwerkelijk hersenactiviteit beïnvloedt.
In onderzoek van Moseley en Louw (Universiteit van Zuid-Australië) werd aangetoond dat patiënten met chronische rugpijn na een korte educatieperiode minder activiteit vertoonden in hersengebieden die betrokken zijn bij dreiging.
Tegelijkertijd nam de activiteit toe in gebieden die verband houden met controle en zelfregulatie.

In andere studies, met behulp van fMRI, zagen onderzoekers dat uitleg over pijn het default mode network beïnvloedt — het hersennetwerk dat actief is bij zelfreflectie en herinnering.
Door pijn beter te begrijpen, verandert letterlijk de manier waarop het brein pijn interpreteert.

Het laat zien dat woorden, uitleg en inzicht net zo’n krachtige invloed kunnen hebben als fysieke therapie.
Pijneducatie is daarmee hersentraining: het brein leert om pijn anders te zien.

Afspraak maken

Van angst naar begrip

Angst is een van de sterkste versterkers van pijn.
Wanneer iemand denkt “er is iets mis in mijn rug”, stijgt de spierspanning, versnelt de ademhaling en neemt de aandacht voor pijn toe.
Dat activeert het sympathische zenuwstelsel en maakt pijncircuits in de hersenen alerter.

Pijneducatie doorbreekt dat mechanisme.
Door uit te leggen dat het lichaam niet kapot is, maar tijdelijk overgevoelig, daalt de angst.
Die geruststelling verlaagt de spierspanning en normaliseert de ademhaling.

Veel patiënten ervaren dan letterlijk een gevoel van opluchting — alsof er iets “uit” wordt gezet.
Dat is geen suggestie, maar een meetbaar neurofysiologisch effect.

De rol van verwachting – placebo en nocebo

Het brein reageert niet alleen op wat er is, maar ook op wat het verwacht.
Dat fenomeen heet het placebo- en nocebo-effect.
Bij een positieve verwachting worden pijnremmende systemen in het brein actiever.
Bij een negatieve verwachting juist minder.

Pijneducatie maakt gebruik van dat principe.
Door realistische en positieve verwachtingen te scheppen (“bewegen is veilig”, “pijn betekent niet altijd schade”), wordt het brein geactiveerd om herstel te ondersteunen.
Dat is geen truc, maar biologie.

Hersenonderzoek toont aan dat verwachting de afgifte van endorfines en dopamine beïnvloedt — stoffen die het natuurlijke pijnremmingssysteem versterken.

Educatie als onderdeel van behandeling

Bij MoveWell is pijneducatie geen los gesprek, maar een vast onderdeel van het behandelplan.
Het komt terug in elke fase van het herstelproces.

We gebruiken visuele uitleg, metaforen en praktische voorbeelden om complexe processen begrijpelijk te maken.
Bijvoorbeeld:

De geknikte tuinslang als beeld voor een beknelde zenuw.
Het overgevoelige alarmsysteem als metafoor voor centrale sensitisatie.
Het volume van pijn als iets dat hoger of lager kan staan, in plaats van “aan of uit”.

Deze uitleg helpt patiënten hun klachten te plaatsen.
Dat maakt hen minder afhankelijk van behandeling en geeft meer controle over herstel.

Hersenonderzoek bevestigt het belang van beweging

Begrip alleen is niet genoeg.
Het brein leert pas écht als uitleg wordt gecombineerd met actie.
Beweging, ademhaling en oefening zijn de praktische kant van pijneducatie.

In neuroimaging-studies is te zien dat actieve revalidatie — zelfs lichte beweging — nieuwe verbindingen vormt tussen motorische en sensorische hersengebieden.
Dit versterkt de controle over beweging en verlaagt de activiteit in pijnnetwerken.

Daarom is de combinatie van educatie én beweging de sleutel tot duurzaam herstel.
Bij MoveWell werken chiropractie, fysiotherapie en pijneducatie als één geheel: het lichaam beweegt, het brein leert.

Pijneducatie en neuroplasticiteit

Pijneducatie is nauw verbonden met neuroplasticiteit – het vermogen van de hersenen om te veranderen.
Door informatie en ervaring te combineren, leert het brein nieuwe associaties.
Wat eerst als bedreigend werd ervaren, wordt nu als veilig opgeslagen.

Onderzoek met fMRI toont dat deze nieuwe “veiligheidspatronen” meetbaar zijn.
Na succesvolle educatie neemt de activiteit in de insula af, terwijl verbindingen tussen prefrontale cortex en somatosensorische gebieden sterker worden.
Met andere woorden: het brein krijgt weer regie over pijn.

Hoe MoveWell pijneducatie toepast

Binnen MoveWell wordt pijneducatie geïntegreerd in elk behandeltraject.
Niet als losse sessie, maar als rode draad in de begeleiding.
We gebruiken drie stappen:

Begrijpen – uitleg over wat pijn is en hoe het zenuwstelsel werkt.
Bewegen – veilige, gecontroleerde oefening om het brein gerust te stellen.
Bewustwording – herkennen van signalen, stressfactoren en denkpatronen die pijn kunnen beïnvloeden.

Deze drie stappen versterken elkaar.
De patiënt begrijpt wat er gebeurt, ervaart dat bewegen veilig is en leert zelf invloed uitoefenen op herstel.

Toekomst van pijneducatie en hersenonderzoek

De komende jaren zal hersenonderzoek nog meer inzichten opleveren.
Wetenschappers werken aan manieren om hersenactiviteit tijdens therapie real-time te volgen met EEG en functionele MRI.
Zo kunnen ze zien hoe het brein reageert op uitleg, aanraking of beweging.

Ook wordt onderzocht hoe virtuele realiteit (VR) kan helpen bij het trainen van hersenpatronen.
In VR kan iemand veilig bewegen, zonder angst voor pijn, terwijl het brein positieve feedback ontvangt.
De eerste studies tonen veelbelovende resultaten bij chronische pijnpatiënten.

De toekomst van pijnzorg ligt dus niet alleen in het behandelen van spieren en gewrichten, maar ook in het trainen van het brein.

Welke specialisten kunnen u met bij acute of chronische pijn helpen?

Jarco Schol

Chiropractor

Meer info

Tijn Kooren

Chiropractor

Meer info

Desiree Griesel

Chiropractor

Meer info

Sten Hofstad

Chiropractor

Meer info

Conclusie

Pijneducatie is geen bijzaak, maar een essentieel onderdeel van moderne pijnzorg.
Het verandert niet alleen de manier waarop iemand denkt, maar ook hoe het brein daadwerkelijk werkt.

Door inzicht, geruststelling en beweging te combineren, krijgt het zenuwstelsel de kans om opnieuw te leren.
Hersenonderzoek bevestigt wat we in de praktijk zien: begrijpen is genezen.

Bij MoveWell gebruiken we die kennis om patiënten de regie over hun herstel terug te geven.
Niet door pijn weg te duwen, maar door te leren hoe het werkt — en hoe het lichaam weer kan vertrouwen op zijn eigen kracht.

Wilt u een afspraak maken bij MoveWell Chiropractie Hilversum?

Maak een afpsraak

Bel: 0357600645