Neuroplasticiteit bij herstel – hoe het brein zichzelf kan veranderen

Het woord komt van neuron (zenuwcel) en plasticus (vervormbaar).
Het verwijst naar het vermogen van hersenen en zenuwen om hun structuur en functie te veranderen.
Dat kan op verschillende niveaus:

• Functioneel: zenuwcellen vuren sneller of trager afhankelijk van gebruik.
• Structureel: nieuwe verbindingen (synapsen) ontstaan, andere verdwijnen.
• Chemisch: neurotransmitters passen zich aan op basis van prikkelpatronen.

Elke ervaring, van lopen tot pianospelen, laat sporen achter in het zenuwstelsel.
Het is een continu proces: neurons that fire together, wire together.

Bij aanhoudende pijn leert het brein pijn beter te voelen.
De zenuwbanen die pijnprikkels verwerken worden steeds efficiënter geactiveerd — alsof het brein een snelweg heeft aangelegd voor pijnsignalen.
Het gevolg: het systeem raakt overgevoelig.

Gelukkig werkt datzelfde principe ook de andere kant op.
Door beweging, kennis en veilige ervaringen kunnen die snelwegen weer afgebouwd of omgeleid worden.
Het brein kan opnieuw leren dat prikkels niet gevaarlijk zijn.

Pijn is een aangeleerd beschermingspatroon — en wat je kunt leren, kun je ook afleren.

Dat maakt neuroplasticiteit het hart van modern pijnherstel.

Elke keer dat je beweegt, denkt of voelt, vuren zenuwcellen elektrische impulsen af.
Als die impulsen herhaald worden, versterken de verbindingen tussen die cellen.
Dat principe heet long-term potentiation (LTP).

Het tegenovergestelde — long-term depression (LTD) — treedt op als een verbinding niet meer gebruikt wordt.
Zo worden ongebruikte paden letterlijk “afgebouwd”.

Deze processen gebeuren in de hersenschors, het ruggenmerg en zelfs in het perifere zenuwstelsel.
Het betekent dat zowel motorische controle als pijnbeleving trainbaar zijn.

Bij elke oefening, van lichte ademhaling tot krachttraining, leert het brein iets nieuws.
Motorische training zorgt niet alleen voor sterkere spieren, maar ook voor een verfijnde aansturing vanuit de hersenen.

• De motorische schors past zich aan: bewegingen worden soepeler.
• De sensibele schors verfijnt haar kaart: het lichaam wordt beter “gevoeld”.
• De cerebellaire circuits verbeteren timing en coördinatie.

Daarom herwinnen patiënten vaak controle over bewegingen die ze maanden “vergeten” waren.
Beweging is letterlijk hersentraining via het lichaam.