Neuroplasticiteit in herstel

Hoe het brein zich aanpast om pijn te verminderen en bewegen te herstellen

Het menselijk brein is verbazingwekkend flexibel. Het verandert voortdurend — elke beweging, emotie of gedachte laat een klein spoor achter in het zenuwstelsel. Dat vermogen tot verandering heet neuroplasticiteit: het is het proces waarmee het brein zich aanpast aan nieuwe ervaringen. Dankzij neuroplasticiteit kunnen we leren lopen, een blessure overwinnen of zelfs herstellen van hersenletsel.

Bij pijn en revalidatie speelt dit mechanisme een hoofdrol. Want pijn is niet alleen een signaal uit het lichaam; het is ook een reactie van het brein. Als iemand een blessure heeft of lange tijd pijn ervaart, veranderen de hersenen letterlijk. De verbindingen tussen zenuwcellen die pijn verwerken, worden sterker, terwijl andere netwerken juist minder actief worden. Begrijpen hoe dat werkt, helpt om herstel gerichter te sturen — niet door alleen het lichaam te behandelen, maar ook door het brein te trainen.

Afspraak maken

Wat neuroplasticiteit betekent in het lichaam

Neuroplasticiteit betekent dat zenuwcellen (neuronen) zich kunnen aanpassen. Ze vormen nieuwe verbindingen of versterken bestaande. Dit proces vindt elke dag plaats. Wanneer je iets nieuws leert of een beweging traint, ontstaan nieuwe routes in het brein.

Bij pijn of inactiviteit gebeurt het tegenovergestelde: bepaalde hersengebieden worden minder actief, waardoor de aansturing van spieren of gewrichten verandert. Denk aan iemand die na rugpijn zijn houding krampachtig aanpast — niet alleen door angst, maar omdat het brein het normale bewegingspatroon “vergeet”.

Het goede nieuws is dat het brein dit ook weer kan herstellen. Met gerichte oefeningen, beweging en educatie kunnen nieuwe, gezonde verbindingen worden aangelegd. Het brein leert opnieuw vertrouwen op het lichaam.

Hoe herstel via het brein werkt

Wanneer een blessure ontstaat, reageert het brein onmiddellijk door het getroffen gebied te beschermen. Het stuurt minder signalen naar de spieren in de buurt, waardoor de beweging beperkt wordt. Dat is nuttig in de acute fase, maar op de lange termijn kan het leiden tot verlies van coördinatie en kracht.

Behandeling richt zich daarom niet alleen op het gewricht of de spier, maar ook op de hersengebieden die de beweging aansturen.
Door gecontroleerde bewegingen, subtiele correcties en feedback via aanraking, geluid of beeld, krijgt het brein nieuwe informatie: deze beweging is veilig, er is geen gevaar meer.

Het brein reageert daarop met nieuwe activatiepatronen. De communicatie tussen hersenen, ruggenmerg en spieren wordt sterker en preciezer. Herstel is dus niet alleen spiertraining, maar hersentraining.

De drie lagen van neuroplasticiteit bij herstel

Sensorische aanpassing – het brein leert opnieuw onderscheid maken tussen prikkels. Wat eerst als pijnlijk werd ervaren, wordt herkend als normaal of onschadelijk. Dat verlaagt overgevoeligheid van het zenuwstelsel, ook wel centrale sensitisatie genoemd.
Motorische herprogrammering – door herhaling en feedback leert het brein opnieuw de juiste spieren op het juiste moment te activeren. Dat voorkomt compensatiepatronen en verbetert de houding.
Emotionele herconditionering – pijn is niet los te zien van emotie. Angst, spanning of frustratie versterken de pijnervaring. Door positieve, veilige ervaringen te herhalen, wordt het brein minder alert en kalmeert het pijnsysteem.

Deze drie processen lopen continu door elkaar. Ze vormen samen de basis van herstel, of het nu gaat om een hernia, een nekklacht of langdurige rugpijn.

Afspraak maken

Wat onderzoek laat zien

Neuroimaging-technieken zoals fMRI tonen aan dat langdurige pijn gepaard gaat met hersenveranderingen. Gebieden die normaal sensorische informatie verwerken, worden actiever. Tegelijk verschuift de balans tussen remmende en activerende netwerken. Dat verklaart waarom pijn kan blijven bestaan, ook als het lichaam hersteld is.

Interessant genoeg laten dezelfde scans zien dat deze veranderingen omkeerbaar zijn. Na succesvolle therapie — bijvoorbeeld door graded activity, oefentherapie of pijneducatie — normaliseert de hersenactiviteit weer. Dat onderstreept hoe sterk gedrag en leren invloed hebben op biologische processen.

Pijneducatie: het brein geruststellen

Uitleg over wat pijn werkelijk is, heeft direct effect op het brein. Wanneer iemand begrijpt dat pijn niet altijd schade betekent, daalt de dreiging. Angstige hersengebieden, zoals de amygdala, worden minder actief, terwijl gebieden voor controle en kalmte juist meer signalen afgeven.

Daarom is uitleg geen bijzaak maar een behandeling op zich. Het verandert letterlijk de manier waarop het brein informatie verwerkt. Het helpt patiënten om beweging niet langer als gevaar te zien, maar als kans op herstel.

Neuroplasticiteit in de praktijk: leren door bewegen

Elke oefening is in feite een nieuwe leerervaring voor het zenuwstelsel.
Een oefening die rustig, herhaald en zonder pijn wordt uitgevoerd, stuurt het signaal: dit is veilig.
Daarom werken moderne behandelmethoden met principes als graded exposure (geleidelijke blootstelling) en motor control training.

Door beweging stapsgewijs op te bouwen, leert het brein nieuwe, efficiënte patronen.
Zo wordt een gespannen, beschermende houding weer soepel en vanzelfsprekend.
Het effect is duurzaam, omdat het niet alleen spierkracht verbetert, maar de manier waarop het brein beweging aanstuurt.

De rol van stress, slaap en voeding

Een brein dat wil herstellen, moet kunnen leren. Daarvoor zijn rust, zuurstof, energie en een stabiele hormoonbalans nodig.
Chronische stress of slaaptekort verminderen de aanmaak van groeifactoren (zoals BDNF) die essentieel zijn voor het vormen van nieuwe verbindingen.

Daarom is ontspanning geen luxe, maar een voorwaarde voor herstel.
Slaap is het moment waarop het brein de “nieuwe bedrading” aanlegt.
Voeding met omega-3-vetzuren, magnesium en antioxidanten ondersteunt dit proces, terwijl overmatig suikergebruik of alcohol het juist remt.

Binnen MoveWell besteden we hier bewust aandacht aan, omdat leefstijl direct samenhangt met de effectiviteit van therapie.

Klinische toepassing binnen MoveWell

In onze praktijk combineren we neuroplasticiteit met praktische behandelvormen.
Manuele technieken activeren sensorische feedback. Oefentherapie en fysiotherapie stimuleren motorische aanpassing.
Chiropractie herstelt beweeglijkheid en prikkelverwerking in de wervelkolom — een belangrijk deel van het zenuwstelsel.

Daarnaast zetten we educatie en ademhalingsoefeningen in om het parasympathische systeem te activeren.
Dat brengt rust in het lichaam, verlaagt spierspanning en verbetert de leerbaarheid van het brein.

Door deze elementen samen te brengen ontstaat een behandeltraject dat het hele systeem aanspreekt: lichaam, brein én gedrag.

De toekomst van neuroplasticiteit in beweegzorg

Nieuwe technologie maakt het mogelijk om hersenactiviteit te volgen tijdens herstel. Denk aan functionele MRI, EEG-training of VR-revalidatie waarbij beweging en hersenfeedback worden gecombineerd.
De komende jaren zal dit een vaste plek krijgen binnen moderne revalidatie.

Maar de kern blijft menselijk: leren, ervaren, herhalen en begrijpen.
Zodra iemand weet wat er in zijn lichaam gebeurt, verandert de manier waarop hij beweegt en denkt.
En dát is precies wat neuroplasticiteit inhoudt — het vermogen van het brein om zichzelf te verbeteren.

→ /academie/pijneducatie/

→ /academie/centrale-sensitisatie/

Welke specialisten kunnen u met bij acute of chronische pijn helpen?

Jarco Schol

Chiropractor

Meer info

Tijn Kooren

Chiropractor

Meer info

Desiree Griesel

Chiropractor

Meer info

Sten Hofstad

Chiropractor

Meer info

Conclusie

Neuroplasticiteit vormt de basis van herstel. Het verklaart waarom pijn kan blijven bestaan, maar ook waarom verbetering altijd mogelijk is.
Door kennis, beweging en vertrouwen te combineren, train je niet alleen spieren, maar het brein zelf.

Het brein is flexibel, leerbaar en herstelbaar — op elke leeftijd.
Wie begrijpt hoe dit werkt, heeft de sleutel tot duurzaam herstel in handen

Wilt u een afspraak maken bij MoveWell Chiropractie Hilversum?

Maak een afpsraak

Bel: 0357600645